Het antwoord is eenvoudig. Zwart geldt als de donkerste kleur die er is en wordt in veel spirituele tradities geassocieerd met diepgang, kracht en bescherming. Het diepste zwart heeft iets mysterieus. Ieder legt zijn laag zwart, je kan niks verkeerd doen, er is geen kunnen aan. Elke verfstreek is mooi. Het is een uiterst solidaire, collectieve en toch individuele handeling. Een ritueel van wassen en beschermen. Keer op keer op keer hetzelfde doen brengt rust.
Hoeveel lagen zwart moet de walvis nog krijgen?
Het liefst oneindig veel, zoals de mysterieuze dieptes van de oceaan. Door de walvis laag op laag zwart te schilderen wordt zijn huid steeds consistenter, mooier ook, beter beschermd, zoals de romp van een schip. De walvis wordt hierdoor een ‘lijdensvanger’, een fabelachtig mooie sculptuur, een glanzende zwarte monoliet, verzamelaar van verhalen. De schilders worden opgenomen in een gemeenschap, maken deel uit van een collectief, de orde van de walvis, zeg maar een ‘Gesamtkunstwerk.
Welke walvissoort?
We staan hier bij een replica van een bultrug, 16 meter lang en 3 meter hoog. Hij weegt 1500kilo. De bultrug is de operadiva van de oceaan, zijn gezangen kunnen wel 6400 km ver reiken. De bultrug kan 65 minuten onder water blijven, eet tot vijfhonderd kilo inktvis en plankton per dag, buitelt en springt uit het water, maar wanneer hij strandt bezwijkt hij onder zijn eigen gewicht. De monarch der zeeën, de gigant zonder natuurlijke vijanden blijkt uiteindelijk een kwetsbare, verdwaalde ziel.
Wat gebeurt er tijdens een schildersessie?
Bij aankomst is er koffie met een plakje quatre quart-cake en verwelkomt Wim de deelnemers en hun begeleiders. Dan start het schilderen. Zoals zeelieden werken aan de romp van een schip. Het schilderen van de walvis is dé basis van het project. Een eenvoudige, repetitieve en nederige handeling. In deze actieve ontmoeting worden kwetsbaarheden en sterktes gedeeld. Op het einde van de schilderbeurt worden de borstels uitgewassen, de schilderschorten uitgetrokken en nemen we afscheid. Wat er tijdens het schilderen gezegd en niet gezegd is blijft het geheim van de walvis. Het intense zwart is vanger van de gedeelde vreugde en verdriet.
Hoe is de walvis hier geraakt?
De walvis wordt met de grootste zorg op een dieplader gelegd en vervolgens door een vriendelijke vrachtwagenchauffeur naar de locatie gebracht. Er is geen uitzonderlijk vervoer nodig, alhoewel de lading op zijn zachtst gezegd ‘uitzonderlijk’ genoemd mag worden.
Leeft hij nog?
Onze bultrug is een interpretatie van een walvis, een nabootsing. Wanneer een walvis aanspoelt op een strand bezwijkt hij onder zijn eigen gewicht en sterft hij. Zelfs dan behoudt de walvis zijn aantrekkingskracht en komen kijklustigen foto’s nemen en selfies. Niemand lijkt te beseffen dat het om een kadaver gaat. Onze walvis ligt in een aangespoelde houding en heeft dus zijn laatste ademtocht uitgeblazen. Wij zijn er echter van overtuigd dat hij springlevend is in de verbeelding en in de hoofden van velen.
Is de walvis mannelijk of vrouwelijk?
Dat weten we niet. Er zijn geen specifieke biologische kenmerken zichtbaar. Misschien is onze walvis wel non-binair, genderneutraal? Soms mannelijk, soms vrouwelijk, of iets tussenin… Het is voor ons belangrijk dat iedereen zich met de walvis kan vereenzelvigen ongeacht afkomst, huidskleur, religie, sociale klasse, opleidingsniveau, seksuele geaardheid, gender …
Hoe is het allemaal begonnen?
Inspiratiebron van ons project was de voorstelling van Wim Opbrouck ‘Ik ben de Walvis’ waarin hij de kwetsbaarheid – het leven, het levenseinde en de toekomst – van een bultrug bezingt. Voor zijn tentoonstelling ‘Openbare werken’ in het Dr. Guislain Instituut in Gent liet Wim een walvis bouwen. De louterende gesprekken en verhalen van de kwetsbare jongeren bij het schilderen van die walvis bracht ons op het idee dit verder uit te bouwen en in te zetten om mensen te laten reflecteren over hun eigen kwetsbaarheid en dat van de wereld waarin we leven.
Kan je op de walvis staan?
De walvis is ijzersterk en kan veel brave zielen dragen. Het is echter niet de bedoeling dat er zomaar op de walvis geklommen wordt. Maar ook de bovenkant moet telkens weer opnieuw een beschermende laag verf krijgen. Daarom mogen de dappersten onder de schilders met verfborstel en verf de klim maken naar de top van de walvis.
Wie heeft de walvis gebouwd?
De walvis werd gebouwd door atelier Zephyr in Berg (Tongeren). Het atelier bestaat meer dan 25 jaar met als zaakvoerster beeldhouwster Hedwig Snoeckx. Zephyr staat voor hyperrealisme met een ziel. De replica’s en reconstructies van mensen, dieren en voorwerpen zijn stuk voor stuk levensecht en met grote zorg vervaardigd. Zo ook onze bultrug.
Waar gaat de Walvis nog naartoe?
De Walvis zet zijn expeditie verder doorheen het land. Na zijn vertrek in Tongeren, passeerde hij reeds Oostende en Kortrijk. Nu kiest hij koers richting Pukkelpop. Daar zal hij opnieuw aanmeren om het publiek mee te nemen in zijn verhaal en beleving. De reis gaat stap voor stap verder, telkens met een nieuwe halte vol betekenis.
Wat is het IOBZ?
Het Instituut voor Onderzoek van de Betovering der Zeeën onderzoekt de relatie van de mens met en tot de Noordzee op het snijvlak van kunst, wetenschap en economie. Wij willen zowel de betovering, de verrukking én de blijdschap als het ernstige en acute lijden der zeeën bestuderen en vertalen in een wervelend, inspirerend en creatief narratief. Neem hier een kijkje.
Zijn er nog vragen?
Als je nog vragen hebt kan je een brief schrijven of contact opnemen via onderstaande adressen. instituut@iobz.be tania@iobz.be saskia@iobz.be Adres Havenhuis Slijkensesteenweg 2 B-8400 Oostende
